Prawa dziecka przysługują każdemu dziecku niezależnie od wieku, płci, koloru skóry czy miejsca zamieszkania.
Prawa dziecka to jedna z kategorii zaliczanych do szerokiej grupy praw człowieka, które przysługują każdemu z nas tylko dlatego, że jesteśmy ludźmi.
Do praw człowieka zaliczane jest m.in. prawo do życia, wolności, edukacji – są one powszechne, a więc takie same dla wszystkich, przyrodzone, czyli istnieją niezależnie od woli władzy, i niezbywalne – czyli nikt nie może ich ludziom odebrać.
Podobnie jest z prawami dziecka: przysługują one każdemu dziecku bez wyjątku
i powinny być respektowane przez każdego dorosłego.
Akty prawne w Polsce
W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, gwarantującymi prawa dziecka są:
- Konstytucja RP– w art. 72. Konstytucji zapisano m.in. prawo do ochrony dziecka przed przemocą, wyzyskiem, okrucieństwem i demoralizacją, a także prawo do opieki i pomocy władz dla dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej.
- Konwencja o Prawach Dziecka.
- Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.
Jakie prawa mają dzieci?
Prawa dziecka najpełniej określa Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1989 r. Wszystkie 192 kraje, które zdecydowały się ratyfikować ten dokument, zobowiązały się do respektowania i realizowania jego zapisów. Polska uczyniła to w 1991 roku.
Prawa te sformułowano, kierując się kilkoma ważnymi zasadami.
- Po pierwsze – zasadą dobra dziecka, która oznacza, że wszystkie działania podejmowane wobec dziecka muszą leżeć w jego jak najlepiej pojętym interesie.
- Po drugie, zasadą równości, co oznacza, że wszystkie dzieci są równe wobec prawa, bez względu na to, skąd pochodzą, jaką mają płeć. Ustalono również zasadę poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców, która oznacza, że to rodzina jest najważniejsza, a państwo w uzasadnionych przypadkach i według określonych procedur.
- Po trzecie – zasadą pomocy państwa, według której zobowiązane jest ono do pomagania rodzinom, które takiej pomocy potrzebują. W dokumencie tym prawa dziecka podzielono na różne kategorie.
Lista praw dziecka:
Prawa cywilne i wolności osobiste, umożliwiające rozwój dziecka:
- Prawo do życia i rozwoju,
- Prawo do tożsamości i identyczności (prawo do nazwiska, imienia, obywatelstwa, wiedzy o własnym pochodzeniu),
- Prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
- Prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach jego dotyczących w postępowaniu administracyjnym i sądowym,
- Prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi,
- Prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa,
- Prawo do godności i szacunku.
- Prawo do nietykalności osobistej,
- Prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15. roku życia.
Prawa socjalne:
- Prawo do odpowiedniego standardu życia,
- Prawo do ochrony życia,
- Prawo do zabezpieczenia socjalnego,
- Prawo do opieki zdrowotnej,
- Prawo do wypoczynku i czasu wolnego.
Prawa ekonomiczne:
- Prawo do nauki,
- Prawo do ochrony pracy podejmowanej w ramach wakacyjnego zarobku lub w ramach nauki
Prawa kulturalne:
- Prawo do korzystania z dóbr kultury,
- Prawo do informacji,
- Prawo do znajomości swoich praw.
Prawa polityczne lub publiczne – dzięki nim dziecko może uczestniczyć w życiu państwa:
- Prawo do stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.
- Prawo do wyrażania swoich poglądów.
